Pratik Deyimler Sözlüğü

[İnfo]

Pratik Deyimler Sözlüğü

Gündelik siyaset, simgelerle, sloganlarla, deyimlerle, sembolleşmiş tarihlerle veya rakamlarla yürüyor. Hele toplumsal iletişime jestlerin ve dolaylı anlatımların hâkim olduğu, böylesi mecazları ve deyimleri dikkate almayan bir kaynak



-A-

Abacı kebeci : Olur olmaz kimseler,ne olduğu belirsiz kişiler

Acemilik etmek : Düşüncesizce hareket etmek

Adama benzemek : Düzelmek,göze hoş görünmek

Agop'un kazı gibi yutmak : Önüne konulan her yemeği çabuk yemek

Ah edip eh işitmek : Daima feryat etmek

Alavere dalavere,Kürt Mehmet nöbete : Bir işte bütün yükü, sorumluluğu yetersiz kişiye bırakma durumunda söylenir.

Amma da yaptın : Olmayacak bir şey söyledin anlamında.

Astarı yüzünden pahalı : Gerçek değerinden fazlaya mal olmak

Atma Recep din kardeşiyiz : Biz birbirimizin ne olduğunu biliriz' anlamında kullanılır.

Azrail olmak : Çok korkulu ve zorba olmak

-B-

Başına feleğin tokmağı inmek : Bir felakete uğramak

Ben sarhoş,yolcu sarhoş : Herkesin garip bir tutum içinde bulunduğunu anlatmak için kullanılır.

Bıyıkları balta kesmez olmak : Güçlü olmak,kimseden korkmamak

Binin yarısı beş yüz o da ben de yok : Düşünceli kimseleri avutmak için teselli mahiyetinde söylenir.

Bir çırpıda : O anda

Boyunun ölçüsünü almak : Biri tarafından ağzının payı verilmek

Burnu kokuyu iyi almak : Her şeyi önceden sezmek

Büyük söylemek : Övünmek

-C-

Caka yapmak : Gösteriş yapmak

Can atmak : Çok istemek

Candan yanmış : Adamakıllı tutulmuş

Canını şeytana satmak : Kötü işlerle uğraşmak

Ceddine okumak : Soyuna sövmek

Cephe almak : Düşmanca hal takınmak

Ciğeri beş para etmez : Değersiz kişi

Cin fikirli : Çok zeki,açıkgöz

Curcuna koparmak : Gürültüyle çevreyi karıştırmak

-Ç-

Çaçaron : Kavgacı,şirret

Çala kalem : Durmaksızın yazarak

Çehre uzatmak : Küsmek,somurtmak

Çeşnisine bakmak : Lezzetine bakmak

Çıkmaz ayın son çarşambası : Belirsiz ve uzak zaman

Çileden çıkmak : Hiddetlenerek sabrın taşması

Çoban kulübesinde padişah rüyası görmek : Durumuna uygun düşmeyen büyük ve olmayacak hayallere kapılmak

Çömlek hesabı : Baştan savma hesap

Çürük tahtaya basmak : Umduğunu bulamamak,aldanmak

-D-

Dalavere : Oyun,hileli iş

Dekbaz : Hileci

Devede kulak : Kıyaslanan şeyler arasındaki orantısızlığı belli etmek için kullanılır.

Dikili ağacı olmamak : Malı mülkü olmamak

Dilini zaptetmek : Konuşmamak

Dokuz doğurmak : Korkudan ve heyecandan bitmek

Dostlar alışverişte görsün : Laf olsun diye iş yapanlar için söylenir.

Dört dirhem bir çekirdek : Şık giyimli kimse

Dümen suyundan gitmek : Karşısındakinin huyuna göre davranmak

Ebussuut Efendi'nin gelini : Eski moda giyinen kadın

Edepsizliği gündeliğe takılmak : Edepsizliği alışkanlık haline getirmek

Efendizadem : Beyim anlamında bir hitap

Ekmeği dizinde : Nankör

Eli çabuk : Tez iş gören

Ensesinde boza pişirmek : Çok eziyet çektirmek

Ervahlarına yuf olsun : Sövgü

Eşek hoşaftan ne anlar : Anlayışsız,zevksiz insanlar için söylenir.

Ev açmak : Ayrı ev tutmak

Ez ez de suyunu iç : Hiç yararı olmayan bir işi tenkit etmek için kullanılır.

Fahiş faize batakçı müşteri : Benzer kişilikteki insanlar birbirini kolay bulur manasında

Falcı değilim ya : Ben olacağı bilemem anlamında

Farfara : Ağzında sır tutamayan kimse

Feleğin çemberinden geçmiş : Tecrübeli,bilmiş

Ferteği çekmek : Kaçmak

Fıkırdamak : Kesik kesik gülmek

Fırın süpürgesi : Zayıf,uzun boylu kimse

Fitil almak : Öfkeyle parlamak

Forsu kırılmak : İtibar ve onuru sarsılmak

Fütur getirmek : Umutsuzluğa ve çaresizliğe düşmek

-G-

Gagasından yakalamak : Zayıf noktasından yakalamak

Gavurun tembeli keşiş,Müslüman'ın tembeli derviş : Kendini büsbütün ibadete verip,dünyadan elini eteğini çeken kişiler için kinaye yollu söylenir.

Geçmişi kandilli : Sövgü

Geyik etine girmek : Erginleşmek

Giderayak : Gitmek üzereyken

Giydirmek : Azarlamak

Gömlek değiştirmek : Tutum ve görüşlerini değiştirmek

Göz nuru dökmek : Yapılan işte göz emeği bulunmak

-H-

Habbeyi kubbe yapmak : Önemsiz bir şeyi büyütmek

Hak getire : Yoktur anlamında

Ham ervah : Kara ruhlu kimse

Hat çekmek : Önemsememek

Haymana öküzü : Hımbıl ve tembel kimse

Her gün papaz pilav yemez : Hep aynı şeyler yapılamaz

Her tarakta bezi olmak : Her işle ilgili olmak

Hır gür : Kavga

Hindi gibi kabarmak : Övünmek,böbürlenmek

Hoşbeş etmek : Sohbet etmek

Hükümet sürmek : Ülkeyi yönetmek

Icığını cıcığını sormak : Bütün ayrıntıları öğrenmek

Ikınıp sıkınmak : İş yapmak için kendini zorlamak

Irağı yakın etmek : Güçlükleri ortadan kaldırmak

Irgat pazarına döndürmek : Bir yeri dağınık ve karışık hale sokmak

Isıtıp ısıtıp önüne koymak : Bir konuda ikide bir söz açmak

Iskartaya çıkmak : Eskimek

Islatmak : Dövmek

Ivır zıvır : Önemsiz şeyler

-İ-

İbiş gibi : Alığa benzer

İç fırtınasına tutulmak : Morali bozulmak

İfrit yardağı : Kötülüğe yardımcı olan

İkisini bir kazana koysan kaynamazlar : Birbirine zıt insanları anlatmak için kullanılır.

İlk göz ağrısı : İlk sevilen

İngiliz tabancası gibi kurulmak : Çalım satmak,kasılmak

İp korkusunu boynuna almak : Ölümü göze almak

İstemem yan cebime koy : Rüşvet konusunda alay yollu söylenir

İtsiz köye dönmek : Sakinleşmek,tenhalaşmak

İyi gün dostu : İyi günlerde ortaya çıkan

-K-

Kabasını almak : Bir yerin temizliğini üstünkörü yapmak

Kağıt üzerinde kalması : Bir anlaşmanın resmiyette kalması,tatbik edilmemesi

Kalp ağrısı : Aşk acısı

Kan akıtmak : Kurban kesmek

Kan ter içinde kalmak : Çok yorulmak

Kapısını aşındırmak : Çok gidip gelmek

Kaşının altında gözün var dememek : Yaptığını beğenmemek,takdir etmemek

Kendine yontmak : Karşısındakileri düşünmeden kendi çıkarına göre davranmak

Kınalar yakmak : Çok sevinmek

Kimseye eyvallah etmemek : Kimseye minnettar kalmamak

Kont gibi : Yakışıklı ve şık giyinmiş

Körün istediği bir göz,Allah verdi iki göz : Hayal ettiğinden daha fazlasına kavuşan kişiler için kullanılır.

Kurdu koyunla barıştırmak : Kötü biriyle saf birini uzlaştırmak

Kül yutmak : Kandırılmak,oyuna gelmek

-L-

Laf altında kalmamak : Karşısındakinin sözünün altında kalmamak

Lakke yapmak : Başkasının hakkını çalmak

Lamı cimi yok : Bir konu üzerinde itiraz kabul etmediğini bildirmek için kullanılır.

Leke sıçratmak : Bulandırmak

Leyleği havada görmek : Çok dolaşanlara söylenir

Lodosa tutulmuş gibi bocalamak : Ne yapacağını kestirememek

Lop yumurta : Kaynamış yumurta

Lülüye gelmek : Aldanmak

Maça beyi gibi kurulmak : Saygısızca,kasılarak oturmak

Mahalle çocuğu : Eğitimsiz çocuk

Marsık : Çok esmer kimse

Meryem Ana kandili gibi : Soluk (belirsiz) anlamında

Meydan vermek : Fırsat vermek

Mızrağı çuvala sığdıramamak : Gerçeğin asla saklanamayacağı anlamında kullanılır.

Miskinler teknesi : Tembellerin toplandığı yer

Mürekkebi kurumamak : Daha pek yeni olmak

Mürüvvetini görmek : İyi ve mutlu günlerini görmek

[B]-N-

Nalına mıhına vurmak : Ne yapacağını kestirememek

Nanpareye muhtaç olmak : Pek yoksul olmak

Nazı geçmek : İsteği geri çevrilmeyen kimse

Neci oluyor : Ne karışıyor anlamında

Nevri dönmek : Çok sinirlenip,bunun yüzünden belli olması

Nispet vermek : Onu üzecek şekilde gösteriş yapmak

Noktası noktasına : Tastamam

Nuh nebiden kalma : Çok eskiden kalma

Nur yüzlü : Temiz yüzlü kimse

-O-

O gün bugün : O gündenberi

Ok gibi ciğerine işledi : Yapılan bir hareketin çok üzmesi

Olmuş armut gibi eline geçmek : Kolaylıkla,yorulmadan elde etmek

Oralı olmamak : Önemsememek

O tarakta bezi olmamak : İlişkisi olmamak

Oyun etmek : Hile yapmak,aldatmak

Öbür dünyayı boylamak : Ölmek

Öksüz babası : Öksüz ve yoksulları koruyan adam

Ölçüsünü bildirmek : Haddini bildirmek,cezasını vermek

Önünü almak : Durdurmak

Örümcek kafalı : Eski kafalı,yeniliklere uyum gösteremeyen

Öve öve göklere çıkarmak : Çok övmek

Özü sözü bir : Verdiği sözleri tutan dürüst kimse

-P-

Paçaları sıvamak : Hazırlanmak

Pancar kesilmek : Mahcup olup kızarmak

Paraya para dememek : Kazancı bol olmak

Patentasının altına almak : Egemenliği altına almak

Peşkeş çekmek : Bir iş yaptırmak için,kendine ait veya başkasına ait bir şeyi hediye etmek

Piç etmek : Bozmak,işe yaramaz hale getirmek

Piyasaya düşmek : 1-Çok bulunur olmak,2-Orta malı olmak

Put kesilmek : Sessiz ve hareketsiz kalakalmak

Rabbime emanet : Herhangi bir şeyin,kimsenin korumasını tanrıya bırakmak

Rahat yüzüne hasret kaldı : Huzursuz olmak,rahat edememek

Rengi atmak : Çok heyecanlanıp solmak,sararmak

Renk senfonisi : Birbiriyle uyuşan renkler bütünü

Rızkını taştan çıkarmak : En zor şartlarda bile geçimini sağlamak

Ruhu bile duymaz : Yapılan bir işten hiç haberi olmaz anlamında

Rüya gibi : Gelip geçici şeyleri anlatmak için kullanılır

Rüzgar ekip fırtına biçmek : Yapılan kötülüğe karşı daha büyük kötülüğe uğramak

Saat gibi : Düzgün çalışan

Sacayak olmak : Üç kişi bir araya gelip çok samimi olmak

Sağlam ayakkabı değil : Güven duyulacak kimse değil, doğruluğu konusunda şüphe duyulur

Saman gibi : Tatsız,tutsuz

Sarı Yahudi : Paraya düşkün kişi

Sefalar getirdiniz : Eskiden çok kullanılan,hoş geldiniz sözü

Sen sağ ben selamet : Yapacak bir şey kalmamak

Sidik yarışı : Gerekli gereksiz rekabete girmek

Sütüne havale etmek : Karakterine,insanlık duygusuna bırakmak

-Ş-

Şahbaz : Becerikli ve çevik

Şaşkın bakkal : Hesabını şaşıran kimse

Şeşi beş görmek : İyi görmemek,yanılmak

Şeytan diyor ki : İçinden zararlı bir şeyler yap diyen ses

Şimşek gibi : Büyük bir hızla

Şom ağızlı : Kötümser,olayları devamlı kötüye yoran kimse

Şöyle bir bakmak : 1-Üstünkörü,2-İnceler gibi manalı bakmak

Taban çekmek : Gitmek

Tadını kaçırmak : Zevkini bozmak

Talihi yar olmak : Şansı yardım etmek

Tasamın on beşi : Umrumda değil anlamında

Taş yürekli : Acıması olmayan kimse

Tebeşire peynir bakışlı : İyi göremeyen,şaşı

Tiği teber şahı levent : Her şeyini tüketmiş kimseleri anlatmak için söylenir.

Tut kelin perçeminden : Boşuna uğraşma,onda yok anlamında…

-U-

Uç vermek : Görünmek,yetişmek,belirmek

Ufuk açılmak : Yeni imkanlar belirmek

Ulu orta konuşmak : Düşünmeden söylemek,rastgele söylemek

Utandınsa yüzüne kalbur tut : Utanmanın gereksizliğini anlatır

Uzağı görmek : Bir işin sonucunu,nasıl gelişeceğini önceden tahmin edebilmek.Tedbirli hareket etmek.

Uzun uzadıya : Çok ayrıntılı olarak

-Ü-

Üç aşağı,beş yukarı : Belirlenmiş bir sayıdan biraz fazla veya biraz az olarak

Ümidi boşa çıkmamak : Beklediğini,umduğunu bulmak

Üst perdeden başlamak : Ağzını bozmak

Üstüne almak : Ödev olarak kabul etmek,bilmek

Üstüne varmak : Öfkelendirecek söz veya harekette ısrar etmek

Üstünüze iyilik sağlık : Hastalıkla ilgili konuşurken söylenir

Üzerine tuz biber ekmek : Bir kimsenin acısını fazlalaştıracak, derdini derinleştirecek davranışlarda bulunmak

Üzüm üzüm üzülmek : Çok üzülmek

Vadesi gelmek : Ömrünün sonuna gelmek

Vakit nakittir : Zaman en değerli varlığımızdır

Vardığın yer körse,sen de gözünü kapa : İnsanlar,çevresindekiler ile iyi ilişkiler kurmak isterlerse onlara uymak zorundadırlar

Vebali boynuna : Günahı ona ait anlamında

Verilmiş sadakası olmak : Bir belayı,kazayı zarar görmeden atlatmak

Vız gelip tırıs gitmek : Hiç aldırmamak

Vidin kalesi gibi metin olmak : Dayanıklı ve sabırlı olmak

Voyvoda kesilmek : Zalim olmak.

Vur patlasın çal oynasın : Büyük eğlenceler için söylenir.

Vuslat kıyamete kalmak : Kavuşma ümidi olmamak

Vücudunu ortadan kaldırmak : Öldürmek

-Y-

Yabana söylemek : Saçma ve yersiz konuşmak

Ya devlet başa,ya kuzgun leşe : Büyük bir zafer için her tehlikenin, hatta ölümün bile göze alındığını belirtir.

Ya herro,ya merro : Seçim yapılması gereken durumlarda söylenir.

Yakadan geçirmek : Evlat edinmek

Yalancı pehlivan : Sözde kahraman

Yangın var diye bağırmak : Bir şeyden çok bıkmak,bezmek

Yediği naneyi kokutmak : Uygunsuzluğunu ortaya koymak

Yıldırım gibi : Büyük bir hızla.

Yiyip bitirmek : 1-Onmaz hale getirmek, 2-Devamlı eziyet etmek

Yolu düşmek : Bir rastlantı sonucu gelmek.

Yuf ervahına : Lanet olsun anlamındaki bir karşı çıkma sözü.

Yürekte var,elde yok : Yetenekli olup,imkansızlıklar yüzünden bunu geliştiremeyen insanlar için söylenir.

Zahmet çekmek : Eziyet ve yorgunluğa düşmek

Zartalos : Yellenmek

Zehir etmek : Tadını kaçırmak

Zembereği boşanmak : Uzun uzun gülmek

Zevahiri kurtarmak : Bir işi yarım yamalak yapıp eleştiri almamak

Zıvanadan çıkmak : Çok öfkelenmek

Zil gibi : Parasız ve aç

Zilsiz oynamak : Çok sevinmek

Zurnacının karşısında limon yemek : Uygunsuz bir davranışta bulunarak,çalışamaz hale getirmek

Züğürt tesellisi : Boş,yersiz avutma